تاریخ کشف کوبالت

تاریخچه‌ی کشف کوبالت، قاعدتاً با تاریخچه‌ی نامگذاری آن آغاز می‌شود. نام کوبالت از سنگ معدنی که به زبان معدنچیان ایالت ساکسون در قرون وسطی «کوبولت» (1) نامیده می‌شد گرفته شده است. این نامگذاری، از این خرافه که روح یا جنی در داخل این سنگ معدن سکنی گزیده است ناشی می‌شد. این سنگ معدن تا حد زیادی شبیه کانی نقره بود، ولی تمام کوششها برای استخراج نقره از آن با شکست مواجه شد.
در مصر باستان، شیشه‌های کوبالت آبی رنگ، لعابها، و رنگدانه‌ها از 5000 سال پیش شناخته شده بودند. باستان‌شناسان در مقبره‌ی یکی از فراعنه، موسوم به توت عنخ آمون (2)، تکه‌هایی از شیشه‌ی آبی رنگ را یافته اند. تاکنون مشخص نشده است که تهیه‌ی شیشه‌های آبی رنگ و رنگهای آبی حاصل از ترکیبات کوبالت، امری اتفاقی یا از روی کوششی حساب شده بوده است. در هر صورت، روش تهیه‌ی آنها برای زمانهای طولانی ناشناخته باقی ماند. سابقه‌ی این کار به سال 1679 بر می‌گردد.
کوبالت در سال 1735 توسط یئوری برانت، شیمیدان سوئدی، کشف شد. وی در رساله‌ی خود، به نام «درباره‌ی شبه فلزها»، از یک شبه فلز جدید، موسوم به کوبولت، که خود آن را کشف کرد، نام برده است. منظور این دانشمندان از شبه فلزها ترکیباتی بود که خواصشان شبیه خواص فلزهای شناخته شده بود ولی چکش‌خوار نبودند. وی شش شبه فلز را وصف کرد: جیوه، بیسموت، روی، آنتیموان، کوبالت، و ارسنیک. برانت، به دلیل اینکه اکثر کانیهای بیسموت حاوی کوبالت هستند، چندین روش برای تمیز دادن کوبالت از بیسموت پیشنهاد کرد.
برانت، در سال 1744، سنگ معدن جدیدی یافت که محتوی کوبالت، آهن، و گوگرد بود. ثابت شد که این کانی، سولقید کوبالت، به فرمول Co3 S4، است.
بعدها، برانت کوبالت را به تفصیل مورد مطالعه قرار داد. در قرن هجدهم، کوبالت و ترکیباتش توسط برگمان (3)، تنار (4)، پروست (5)، و برزلیوس مورد بررسی قرار گرفت و به صورت عنصری کاملاً مطالعه شده درآمد. باید اضافه شود که برای مدتی طولانی، بسیاری از شیمیدانان کشف کوبالت را باور نداشتند. در سال 1776، پاداکس (6)، شیمیدان مجارستانی، گفت که کوبالت ترکیبی از آهن و ارسنیک است؛ اما وی نیکل را، که قبلاً کشف شده بود، به عنوان عنصری شیمیایی در نظر گرفت. تنها در پایان قرن هجدهم بود که کوششهای بسیاری از دانشمندان کشف برانت را تأیید کرد.
کوبالت و نیکل اغلب (و گاهی به مقدار زیاد) در شهاب‌سنگها یافت می‌شوند. در سال 1819، اشترومایر (7)، شیمیدان آلمانی، کشف کوبالت را در یک شهاب‌سنگ گزارش داد و چندی بعد، تنانت نیکل را در همان شهاب‌سنگ پیدا کرد.

پی‌نوشت‌:

1. . Cobold
2. . Tut-ankh-amen
3. . Bergman
4. . Thenard
5. . Proust
6. . Padax
7.. Strohmeyer

منبع مقاله :
تریفونوف، دیمیتری نیکولایویچ ، تریفونوف، ولادیمیر؛ (1390)، تاریخچه‌ی کشف عناصر شیمیایی، برگردان: عبدالله زرافشان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم